(c) thinkstock
(H)eerlijk voedsel aan een correcte prijs? Dan zullen we onze landbouwers eindelijk echt serieus moeten nemen. En hen respect tonen voor wat ze vandaag al zijn of moeten worden: veerkrachtige ondernemers, die sterk in hun schoenen staan en het hoofd kunnen bieden aan de grillen van de natuur en van de markt.
Helaas wordt het spel niet altijd even eerlijk gespeeld. Boeren moeten afrekenen met oneerlijke handelspraktijken en malafide gewoontes. De contracten die ze afsloten, worden soms zomaar eenzijdig gewijzigd door de grotere spelers verderop in de keten. Of, zoals gisteren nog in het nieuws kwam, krijgen ze te kampen met fruitveilingen die frauderen met overheidsgeld.
Het antwoord van SP.A-Kamerlid Annick Lambrecht?Dat i volgens ons protectionisme op z'n Trumps, met een voorstel om minimumprijzen op te leggen. Dat zijn compleet achterhaalde ideeën, die volgens ons bovendien hun falen hebben bewezen. Of willen we echt terug naar de tijd van de boterbergen en de melkplassen? Europa heeft die pistes daarom al decennia geleden verlaten.
Volgens ons moeten we landbouwers versterken. Zodat ze meer marktmacht kunnen ontwikkelen en niet de weerkerende pineut zijn van de voedselketen. Net daarom werd bij ons het ketenoverleg in het leven geroepen. Waarbij alle schakels in de voedselketen rond de tafel zitten, van grond tot mond. Dat werkt goed, maar het heeft ook zijn beperkingen. Er wordt niet of amper in onafhankelijk onderzoek en in sancties voorzien, vrijwilligheid blijft het kader. Het beestje snuffelt en blaft dus wel wat, maar het bijt niet.
Net daarom stelde N-VA reeds in 2015 voor om de mededingingsautoriteit bevoegd te maken om toe te zien op het misbruik van een aanmerkelijke machtspositie. Zo vatten we de koe wel bij de horens, en lanceerden we een aanpak die ook buiten de landbouwsector resultaat kan boeken.
Ook de Europese Commissie zit op dezelfde lijn. Dat bleek eerder deze week, toen ze haar voorstellen op tafel legde. De Commissie wil dat een nationale autoriteit strenger kan gaan toezien. Onze onafhankelijke Mededingingsautoriteit is daarvoor perfect geschikt. Zo kunnen oneerlijke handelspraktijken grondig worden onderzocht, en indien nodig, beboet. Wie niet horen wil, zal moeten voelen. Ook in zijn portefeuille.
Interessant is bovendien dat de Commissie - opvallend op z'n N-VA's - niet alles Europees wil betonneren, maar lidstaten bewust verantwoordelijk wil maken om aanvullend te reguleren. Geen eenheidsworst, maar eenheid in verscheidenheid dus. Geen Europese verordening, maar een richtlijn. Door een beperkt aantal oneerlijke handelspraktijken op te lijsten, die nog kunnen worden uitgebreid door de lidstaten, komt er een systeem dat rekening houdt met de eigenheden van elke nationale markt. Bovendien zou zo de bemiddelingsrol in ons ketenoverleg behouden kunnen blijven.
Dat de Commissie met voorstellen komt, is belangrijk. Pas in een goed functionerende markt kan de boer voluit renderen. En ondernemer worden, die gaat voor innovatie, met cijfers kan werken, kan onderhandelen. Want de boerenstiel is niet meer wat ze is geweest, maar goed ook. Nieuwe technologieën kunnen heel wat fysieke arbeid besparen. Zo wordt de landbouwer ook informaticus en zelfs bioloog. Want vandaag is niet alleen wat op de akker gebeurt van tel, maar ook hoe de leefomgeving wijzigt. De markt beweegt bovendien continu, vraag en aanbod zijn niet constant. Zo rekent de consument de laatste jaren steeds meer op hoogkwalitatieve producten, liefst van dicht bij huis.
Flexibiliteit is dus vereist, maar niet evident. Zeker voor wie, na decennia, alles moet omgooien. De tijdige begeleiding uit de sector mag geen taboe zijn, al ligt de focus voor N-VA primair op de omschakeling naar winstgevende en duurzame activiteiten. Risico nemen, actief ondernemen en gaan voor de kracht van verandering moet daarbij actief gesteund worden, veel meer dan vandaag het geval is.
Koken kost geld, veranderen ook. Investeringssteun is dus noodzakelijk om het broodnodige veranderingskapitaal beschikbaar te hebben. Alleen zo kunnen boeren op lange termijn niet alleen zelfstandig overleven, maar ook goed boeren.
